Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2007

Εισαγωγή στον Μακεδονικό Αγώνα (1)

Τό μεγάλο έπος πού εγράφη μέ θυσίες και ολοκαυτώματα Τά εθελοντικά σώματα, πού έσπευσαν στήν Μακεδονία κατά τήν περίοδο από τό 1903 ώς τό 1908, έγραψαν μαζί μέ τούς γηγενείς σελίδες ηρωικού μεγαλείου και αδάμαστης εθνικής πίστεως. Κι επάνω σ' αυτά εθραύσθη ή ύπουλη προσπάθεια τών Κομιτατζήδων γιά τήν αλλαγή του φρονήματος μιάς περιοχής πού υπήρξε ανέκαθεν ακραιφνώς ελληνική.

ΠΕΝΤΑΚΟΣΙΑ χρόνια υποδουλώσεως στόν ίδιο άγριο κατακτητή είχαν αμβλύνει τις φυλετικές καί εθνικές διαφορές ανάμεσα στούς κατατρεγμένους τών Βαλκανίων. Ομόθρησκοι καί ομόδοξοι ήσαν όλοι. Αλλόθρησκος, ό δυνάστης τύραννος. Καί όπου ή ζωή τούς έφερνε κοντά, αυτό ήταν τό κοινό γνώρισμα: Χριστιανοί. Καί Τούρκος, ό εκμεταλλευτής κατακτητής, ό τεμπέλης, αλλά καί αδηφάγος. Στίς αρχές τού περασμένου αιώνα, μέ αιματηρούς αγώνες, θυσίες καί ολοκαυτώματα, είχαν δημιουργηθή δύο μικρά κράτη στίς αντίστοιχες «γωνιές» τού εθνικού χώρου τους: 'Η 'Ελλάς στόν νότο, ή Σερβία στόν βορρά τής Βαλκανικής. Τήν ίδια εποχή αρχίζει νά παίρνει κρατική μορφή καί τό Μαυροβούνιο, ένα δεύτερο σερβικό κρατίδιο. Τέλος, καί οι ηγεμονίες Βλαχίας, Μολδαβίας ενοποιούνται, μέ σταδιακή κατάργησι τής υποτελείας τους στόν σουλτάνο.
Οι υπόδουλοι προσβλέπουν μέ ελπίδες λυτρωμού στα τρία αγωνιστικά χριστιανικά κράτη. Καί τα ίδια τα ομόδοξα κράτη, οί βασιλείς καί οί κυβερνήσεις τους, έχουν επίγνωσι πώς πρέπει νά συνεργασθούν γιά τις κοινές εθνικές επιδιώξεις τους. Έχουν βέβαια τις διαφορετικές βλέψεις τους καί τούς διαφορετικούς προσανατολισμούς τους. 'Αλλά οι διαφορές δέν φθάνουν ώς τήν έχθρα. 'Αντίθετα, ύστερα από προηγούμενες «αναγνωρίσεις» τού Όθωνος πρός τούς δύο Χριστιανούς ηγεμόνες, υπογράφεται, τό 1867, μετά τήν έκθρόνισι τού Όθωνος, ή πρώτη «βαλκανική» συμμαχία (έλληνοσερβική, ένώ υπάρχει καί σερβομαυροβουνιώτικη) στό Φαισλάου τής Αυστρίας. Είναι άρκετά θεωρητική. Αλλά θά μπορούσε, σέ κατάλληλη εύκαιρία, νά πάρη ούσιαστικό περιεχόμενο. Είναι όπωσδήποτε μιά καλή άρχή.
Τόν ίδιο όμως καιρό ή πορεία πρός τήν προσέγγισι καί συνεργασία τών χριστιανικών κρατών άνακόπτεται άπό τήν εμφάνισι ενός άλλου παράγοντος: τού βουλγαρικού. Τώρα μόνο αρχίζουν και οι Βούλγαροι τήν εθνική τους κίνησι, άλλά μέ στραβό δρόμο. Οι ηγέτες τους διακηρύσσουν: «Πρώτα τήν έκκλησιαστική άνεξαρτησία μας καί ύστερα τήν έθνική».
Αύτού τού είδους ή άνεξαρτησία σημαίνει: ευλαβικά ύπομνήματα πρός τόν σουλτάνο γιά τήν ίδρυσι Βουλγαρικής Εκκλησίας. Αρχή τού Οίκουμενικού Πατριαρχείου ήταν ή άναγνώρισις αυτοκεφάλων Έκκλησιών στά άνεξάρτητα κράτη. Έτσι είχε γίνει μέ τήν 'Ελλάδα, Σερβία, Ρουμανία, Μαυροβούνιο. Τώρα οί Βούλγαροι ζητούν πρωθύστερη άνεξάρτητη Εκκλησία. Καί όχι μόνο αύτό, άλλά μέ άσαφή όρια: Όπου θά μάζευαν ύπογραφές, θά μπορούσαν νά ίδρύσουν βουλγαρικούς ναούς, ένορίες, έπισκοπές. Καί έτσι θά ύπήρχαν στήν ίδια πόλι δυό όμόδοξοι έπίσκοποι. 'Επίσης, τόν άρχηγό τής άνεξάρτητης 'Εκκλησίας τους δέν τόν ήθελαν στήν Σόφια ή στό Τύρνοβο, άλλά στήν Πόλι, μέ τόν τίτλο τού Έξάρχου.
Οι άξιώσεις έκείνες προκάλεσαν τό γνωστό σχίσμα τού 1870, πού διατηρήθηκε ώς τό 1945. Έτσι, τόν χρόνο έκείνο, άρχίζει ένας πραγματικός θρησκευτικός έλληνοβουλγαρικός πόλεμος, πού δέν θ' άργήση νά έξελιχθή σέ ένοπλη σύγκρουσι. Τά βουλγαρικά σχέδια άποκαλύπτονται τό 1878, όταν οί Ρώσοι άναγκάζουν τήν Τουρκία νά παραδεχθή τήν δημιουργία τής «Μεγάλης Βουλγαρίας» τής συνθήκης τού 'Αγίου Στεφάνου. 'Εκείνο τό όνειρο όμως διαλύεται μέ τήν συνθήκη τού Βερολίνου, μέ τήν όποία ίδρύονται δυό ύποτελείς ήγεμονίες ή Βουλγαρία καί ή 'Ανατολική Ρωμυλία. Στήν πρώτη τοποθετείται ήγεμών Εύρωπαίος πρίγκιψ. Στήν δεύτερη ό σουλτάνος διορίζει τόν Χριστιανό Βογορίδη πρώτα, καί ύστερα τόν Γαβριήλ Κρέστοβιτς, Σλάβο Τουρκορθόδοξο.
Μ' ένα άναίμακτο πραξικόπημα στήν Φιλιππούπολι, τόν Σεπτέμβριο τού 1885, ό Κρέστοβιτς συλλαμβάνεται καί έξαποστέλλεται στόν σουλτάνο, οί κινηματίες άναγορεύουν ήγεμόνα τόν 'Αλέξανδρο Βάτεμπεργκ τής Βουλγαρίας, ό όποίος άποδέχεται τήν «έκλογή» του. 'Η Σερβία κηρύσσει πόλεμο κατά τής Βουλγαρίας, άλλά ύφίσταται ήττα. 'Η 'Ελλάς έπιστρατεύεται, άλλα οι Δυνάμεις έμποδίζουν κάθε έπεκτατική προσπάθειά της, άναγνωρίζοντας τα τετελεσμένα. Τό νέο κράτος τής Βαλκανικής έχει άποκτήσει τήν άνεξαρτησία του άδαπάνως, μέ πολεμικές θυσίες μόνο τών Ρώσων, στόν πόλεμο τού 1877-1878. Καί ναί μέν δέν έγινε ή «Μεγάλη Βουλγαρία» τού 'Αγίου Στεφάνου, άλλά γίνεται τώρα τό μεγαλύτερο καί πλουσιώτερο, μέ τούς κάμπους του, βαλκανικό κράτος.
Οι Βούλγαροι έχουν κι όλας τόν αέρα τών «Πρώσσων τής 'Ανατολής», όπως τούς όνομάζουν Εύρωπαίοι δημοσιογράφοι. Καί ό "Εξαρχός τους στήν Πόλι δέν σταματά τίς προσπάθειες κατακτήσεως, άπό τήν Βουλγαρική 'Εκκλησία, έπισκοπών πέραν άπό τά όρια τού κράτους της. Δηλαδή, στήν Μακεδονία!

Δεν υπάρχουν σχόλια: